ارزیابی توسعه شهرها قبل و پس از انقلاب اسلامی با تاکید بر شهرهای جدید

زندگی در شرایط مساعد و برخورداری از امکانات زیستی مناسب، از حقوق مسلم انسان می باشد. از ابتدای شکل گیری نخستین تمدنها اجتماعات انسانی زیادی به دلایل متعدد از حداقل حقوق خود محروم بوده اند. وقوع انقلاب صنعتی و به تبع آن افزایش جمعیت شهرها، سبب شد که شهرنشینی به عنوان یک روند غیر قابل بازگشت و انکارناپذیر، همه ابعاد زندگی بشر را تحت الشعاع قرار دهد. به دنبال گسترش جمعیت شهرها در پی مهاجرت از روستاها، لزوم پیدا کردن راه حل هایی برای استقرار و توزیع صحیح جمعیت، جلوگیری از ایجاد حاشیه نشینی، رشد و توسعه بی رویه کلانشهرها و بروز عوارض ناگوار اقتصادی و فرهنگی ناشی از آن در جوار این شهرها راه حل ایجاد و تاسیس شهرهای جدید را در ذهن ها متبادر ساخت. در ایران، احداث شهرهای جدید سابقه ای طولانی به قدمت تاریخ بشر دارد، اما شهرهای جدید به شیوه امروزی در سالهای قبل از انقلاب اسلامی بر پایه عملکرد صنعتی و اقتصادی یک یا چندپایه، اغلب در نواحی مستعد و بعضا در نواحی عقب مانده از منظر اقتصادی و اجتماعی، و برخی به صورت مجموعه های مسکونی کارمندان دولت و مراکز صنعتی شکل می گرفته است؛ در حالیکه پس از وقوع انقلاب اسلامی با افزایش جمعیت کشور،گسترش بی رویه و افت کیفیت زندگی مادرشهرها، سیاست احداث شهرهای جدید به طرف کنترل و جذب مازاد جمعیت کلانشهرها به منظور ایجاد تعادل فضایی- جمعیتی تغییر مسیر داد. از احداث شهرهای جدید پیش از انقلاب اسلامی نزدیک به نیم قرن و شهرهای جدید بعد از انقلاب نزدیک ربع قرن می‎گذرد. بی شک بازبینی نتایج حاصل از سیاست احداث شهرهای جدید در ایران از ابتدا تا به امروز به منظور دریافت میزان کارایی آنها در حل معضلات جامعه شهری کشور، از طریق سنجش میزان تحقق پذیری اهداف احداث این شهرها، امری ضروری است. پژوهش حاضر تلاش می کند با هدف ارزیابی عملکرد شهرهای جدید در ایران و تقسیم بندی آنها به دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی بر اساس چشم اندازها و ایده های شکل گیری آنها، با روش تحلیلی- توصیفی و انتخاب نمونه های موردی شهر صنعتی البرز قزوین و شهر جدید هشتگرد به عنوان مهمترین شهرهای این دو دوره، میزان نزدیکی به اهداف پیش بینی شده احداث این شهرها را که متناسب با شرایط و دوره زمانی خود ساخته شده اند، بدون مقایسه تطبیقی آنها به منظور روشن شدن میزان موفقیت احداث شهرهای جدید در ایران مشخص نماید.